Definicja Ubóstwo

Co to znaczy UBÓSTWO: zdarzenie socjalne przejawiające się niskim → poziomem życia osób, → gospodarstw domowych, → grup socjalnych, czy także → społeczeństw albo nawet brakiem środków materialnych do zaspokojenia potrzeb życiowych (poniżej granicy → u. dochodowego). Skalę u. ocenia się opierając się na różnych mierników, z których Bank Światowy zaleca: min. emeryturę, min. dochód, minimum społeczne. Do fundamentalnych wyznaczników u. należą: niewielkie dochody ekonomiczne albo ich brak (→ niepracujący), utrudniające codzienną egzystencję, zaspokajanie jedynie fundamentalnych potrzeb życiowych, a nawet trudności w zaspokajaniu tych potrzeb (poziom i struktura wyżywienia, dostęp do wody pitnej, dostęp do opieki medycznej), wysoka → umieralność niemowląt, krótki → przeciętny czas trwania życia, → analfabetyzm i brak perspektyw polepszenia tej sytuacji. Problemem u. dotknięte są w pierwszej kolejności → państwa Trzeciego Świata. Przyczyn ich u. należy upatrywać w różnorodnych warunkach naturalnych, jak i społeczno-gospodarczych. Do warunków naturalnych należą niesprzyjający klimat, na przykład zbyt gorący i wilgotny, który sprzyja szybkiemu zarastaniu pól i psuciu się zmagazynowanej żywności, szerzeniu się chorób, wywołuje postawy apatyczne (zbyt spore obciążenie mięśnia sercowego znaczącą wilgotnością powietrza). Zbyt suchy klimat skutkuje trudności w dostępie do niewystarczających zasobów wody pitnej, zbyt wysokie wydatki budowy studni i urządzeń nawadniających. Regularnie pojawiają się również klęski żywiołowe: susze, plagi szarańczy, huragany, powodzie, trzęsienia ziemi. Do czynników społeczno -gospodarczych należą: niska umiejętność państw biednych do akumulacji → kapitału, wysoki, niekontrolowany → wzrost naturalny (w licznych rodzinach nie ma nadwyżki dochodów, którą można byłoby zaoszczędzić, a w dalszym ciągu przeznaczyć na inwestycje), niewydolna gospodarka, niedorozwój organizacyjny i instytucjonalny, korupcja, brak dobrego prawodawstwa, brak wykształconych kadr i umiejętności do tworzenia postępu technicznego, samoorganizowania się i przedsiębiorczości. Bieda rodzi desperację i otępienie. Z zaklętego kręgu u. trudno jest się wyrwać. Jednak u. generowane jest również poprzez uwarunkowania zewnętrzne. W dużej mierze ono jest spuścizną → kolonializmu i konsekwencją neokolonializmu. Kolonializm był nie tylko okresem rabunkowej eksploatacji państw podbitych, lecz również pozostawił uzależnienie gospodarki tych państw od kolonizatorów. Złoża surowców państw biednych znajdują się w znacznej części pod kontrolą firm i koncernów z państw bogatych, do których odpływa przewarzająca część zysków z eksploatacji. Państwa bogate narzuciły państwom podbitym negatywną pozycję w międzynarodowym → podziale pracy, pozostawiając im niewiele dochodowy, surowcowo -rolniczy profil produkcji (→ teoria rozwoju zależnego, → prawo Engla, → postęp gospodarczy). Sobie zostawiły dziedziny produkcji bardziej opłacalne, czyniąc równocześnie z państw podbitych rynki zbytu dla swoich towarów. Równocześnie dbają o utrzymanie wysokich cen swoich produktów, prowadząc politykę utrzymywania niskich cen produktów rolnych. Działa to antybodźcowo na gospodarkę państw biednych. Surowcowo -rolniczy charakter gospodarki i jej monofunkcyjność, czyni ją wrażliwą na wahania koniunktury i wahania cen na rynkach światowych. Zasadniczym błędem państw biednych było przyjęcie złych strategii rozwojowych gospodarki, a w pierwszej kolejności uzależnienie finansowania jej rozwoju od źródeł zewnętrznych. To przyczyniło się do ponownego uzależnienia ekonomicznego i politycznego od państw bogatych, które udzieliły państwom biednym kredytów na tak zwany pro-cent składany. Powodował on lawinowe narastanie odsetek od kredytu, tak Iż kredytobiorcy nie są w stanie spłacać rat kapitałowych, a nawet mają trudności w spłacaniu samych odsetek od kredytu. Zatem udzielone pożyczki przekształciły się w formę drenażu finansowego państw biednych poprzez ponieważ-gate. W Afryce Subsaharyjskiej obsługa długu zagranicznego pochłania 50% przychodu z → eksportu tych państw (na przykład w Zambii 78%). Długi paraliżują sposobność wygospodarowania środków na postęp gospodarczy i zaspokojenie fundamentalnych potrzeb socjalnych, na przykład w 29 w najwyższym stopniu zadłużonych państwach świata obsługa długu przewyższa roczne opłaty tych państw na zdrowie i edukację. Polityka państw bogatych, prowadzona w handlu z państwami biednymi, polegająca na stosowaniu ceł antydumpingowych, wycofywaniu się z umów, nadużywaniu norm w dziedzinie zdrowia czy bezpieczeństwa, skutkuje utraty państw biednych 10 -krotnie przewyższające wartość pomocy socjalnej jaka jest im udzielana poprzez państwa bogate. Poważny problem stanowi również dystrybucja nadwyżki dochodów, czy pomocy socjalnej wewnątrz państw biednych. Przyjmuje się, Iż z każdego dolara pomocy udzielonej państwom biednym, tylko 14 centów dociera do potrzebujących. Reszta jest przeznaczana na zbrojenia bądź rozkradana, raczej na handel. Spuścizną kolonializmu jest również podzielenie Afryki granicami krajów, które nie nawiązują do podziałów etnicznych. Stąd liczne wojny i waśnie, topienie pieniędzy w uzbrojeniu, rzesze → uchodźców. W poł. lat 90. XX w. Afryka Subsaharyjska wydawała na zbrojenia 8 mld dolarów rocznie, jest to tyle ile wystarczyłoby na zapewnienie dostępu do wody pitnej dla ludności świata pozbawionej tego dostępu. Do mierzenia poziomu u. służy między innymi syntetyczny miernik, jakim jest → indeks ubóstwa społecznego (HPI), bądź wartość → produktu krajowego brutto w przeliczeniu na 1 mieszkańca. W 30 państwach świata wartość PKB wynosi poniżej 300 dolarów USA na 1 mieszkańca (→ poziomu życia mierniki). Zwykle u. materialne wiąże się z u. społecznym (brak możliwości zdobycia lepszego wykształcenia dla siebie albo dla własnych dzieci) i u. kulturalnym i innym (na przykład niewielkie uczestnictwo w kulturze, sporcie, rekreacji)