Definicja Kurdowie

Co to znaczy KURDOWIE: → naród zamieszkujący Kurdystan, tj. krainę na pograniczu Turcji, Iranu, Iraku, Syrii, oraz w niewielkiej liczbie Armenię i Azerbejdżan. Pochodzenie K. nie jest ustalone. Język kurdyjski zaliczany jest do języków irańskich z rodziny → indoeuropejskiej (spokrewniony z perskim i paszto). Występuje wiele dialektów tego języka (m.in. kurmandżi, kurdi, kermanszahi, leki), stąd ustalanie liczebności K. na podstawie kryterium językowego daje różne wyniki (15–25 mln osób). K. zajmują się głównie pasterstwem. W większości wyznają → islam sunnicki. Już w VII w. n.e. znaleźli się pod wpływem kalifatu arabsko -muzułmańskiego. Wyznawali wówczas → zaratusztrianizm i przeciwstawiali się islamizacji. Kiedy w X w. kalifat uległ rozpadowi, powstało kilka niezależnych księstw kurdyjskich (ze stolicami w Giandży, Saradżu i Diyarbakırze). Po najazdach mongolskich księstwa te odrodziły się w XIII w. Jednak w XIV w. podzielone zostały między → Turków osmańskich i państwa perskie. Pokonanie wojsk perskich przez K. w bitwie w 1514 r.spowodowało przychylność sułtana i księstwa kurdyjskie uzyskały autonomię. W XIX w. rozpoczęła się ich stopniowa likwidacja, co wywoływało krwawo tłumione powstania. W 1920 r. państwa europejskie dokonały podziału upadającego imperium osmańskiego na strefy mandatowe. Większość Kurdystanu weszła w skład Turcji, a niewielka część w skład Syrii (mandat francuski). Po I wojnie światowej obiecano K.utworzenie państwa kurdyjskiego (traktat z Sèvres), lecz po odkryciu ropy naftowej na terenie płn. Iraku objętego wówczas mandatem brytyjskim o K. „zapomniano”. Traktat w Lozannie w 1923 r. pomijał kwestię autonomii K. W Turcji likwidacji uległy szkoły i stowarzyszenia kurdyjskie. Wiele powstań kurdyjskich było krwawo tłumionych, a K. często podlegali prześladowaniom (zarówno w Turcji, jak i w Iranie). Krwawym powstaniem zakończyło się też wydanie dekretu o deportacjach K. do środk. i zach. Anatolii. W 1946 r. na terenie Iranu powstała Republika Mahabadzka, ale nie przetrwała ona nawet roku. Tylko tyle własnej państwowości zaznali K. Po II wojnie światowej. także wybuchały powstania o uzyskanie autonomii, zarówno w Turcji, jak i w Iranie. Jedynie w Iraku powstał w 1974 r. Kurdyjski Okręg Autonomiczny. W czasie wojny irańsko -irackiej, w latach 80. XX w., K. wykorzystywani byli do walk po stronie irańskiej, za co później Bagdad zemścił się prześladowaniami K. irackich (tysiące uchodźców opuściło Irak). Nasiliła się też emigracja do Europy. Po amerykańskiej interwencji w Iraku w 2003 r. wróciła nadzieja na autonomię. W wyborach parlamentarnych w 2005 r. K. uzyskali ¼ głosów, a ich przywódca – Dż. Talabani – został prezydentem Iraku. Do dziś jednak ten 25 -milionowy naród nie posiada własnego państwa.